Światy równoległe w średniowieczu

Okazuje się, że rozmyślania o domenach bytu, które dziś określilibyśmy mianem wszechświatów równoległych, nie były obce… myślicielom w wiekach średnich

Kłopoty z Arystotelesem

James Han­nam – autor licz­nych prac na temat roz­wo­ju nauki w śre­dnio­wie­czu zauwa­ża, że według ówcze­snych myśli­cie­li Natu­ra była jed­ną księ­gą napi­sa­ną przez Boga, tak jak Biblia była dru­gą. Każ­da z biblij­nych ksiąg pisa­na była innym języ­kiem, wyma­ga­ła inne­go podej­ścia oraz spo­so­bu rozu­mo­wa­nia. Śre­dnio­wie­cze zda­wa­ło się co do tego zgodne.

Jeśli ktoś (lub coś) hamo­wał moż­li­wość zada­wa­nia pytań, poja­wia­nia się wąt­pli­wo­ści i róż­no­ra­kich inter­pre­ta­cji, a więc zacho­wań typo­wych dla dobrze roz­wi­ja­ją­cej się nauki, nie była tym Biblia i Magi­ste­rium Kościo­ła, ale… Ary­sto­te­les. 

PRZECZYTAJ TAKŻE

Rozbłyśnięcie światła w duszy

Nieziemska pogoda

Dr Seb Falk z Uni­wer­sy­te­tu Cam­brid­ge pisze: Trud­no dziś pojąć jak wiel­kim auto­ry­te­tem był Ary­sto­te­les dla śre­dnio­wiecz­nych uczo­nych. Znał odpo­wie­dzi na wszyst­kie pyta­nia, któ­re sobie zada­wa­li – i na wie­le innych, o któ­rych zada­niu nawet nie myśle­li. Nie cho­dzi­ło tyl­ko o zakres jego badań – od umiej­sco­wie­nia języ­ka kro­ko­dy­la, po naj­bar­dziej pod­sta­wo­wą struk­tu­rę wie­dzy: cho­dzi­ło o ana­li­tycz­ną jasność, z jaką przed­sta­wił pro­ce­sy myślo­we pro­wa­dzą­ce do satys­fak­cjo­nu­ją­cej odpo­wie­dzi. Śre­dnio­wiecz­ni ucze­ni byli tak zachwy­ce­ni jego osią­gnię­cia­mi, że nie śmie­li nawet nazy­wać go po imie­niu. Prze­to nazy­wa­li go po pro­stu Filo­zo­fem. Dan­te w „Boskiej kome­dii” też nie odwa­żył się wymie­nić imie­nia Ary­sto­te­le­sa, nazy­wa­jąc go – mistrzem uczo­nych. Pod­kreśl­my, w na wskroś chrze­ści­jań­skiej Euro­pie, rzą­dzi­ła myśl poga­ni­na! Nota­be­ne, ojco­wie refor­ma­cji tacy jak Luter, będą widzie­li w tym jesz­cze jeden dowód na to, że kato­li­cyzm to… reli­gia bał­wo­chwal­ska, a Rzym to nie tyl­ko wsze­tecz­na, roz­pust­na nie­rząd­ni­ca babi­loń­ska, ale też cen­trum pro­pa­go­wa­nia myśli daw­nych pogan.

Jed­nak ten budzą­cy respekt sta­ro­żyt­ny mędrzec, naj­wy­bit­niej­szy uczeń Pla­to­na, a przez to spad­ko­bier­ca kla­row­nej, pozba­wio­nej jakich­kol­wiek prze­są­dów i zabo­bo­nów, myśli Sokra­te­sa – nie był bogiem. Zatem i on, w przy­naj­mniej nie­któ­rych kwe­stiach, mógł po pro­stu błą­dzić. Na takim sta­no­wi­sku sta­ło wie­lu uczo­nych. Nie nego­wa­li wiel­ko­ści filo­zo­fa, ale ich bada­nia i prze­my­śle­nia wska­zy­wa­ły, że co, jak co, ale Ary­sto­te­les nie­omyl­nym jed­nak nie był oraz że kur­czo­we trzy­ma­nie się wszyst­kich jego twier­dzeń, jako prawd obja­wio­nych, hamu­je roz­wój myśli.

Wyzwalające potępienie biskupa Étienne’a Tempiera

Auto­rzy por­ta­lu www​.medie​va​li​sts​.net zwró­ci­li uwa­gę, że w dla więk­szo­ści XIII-wiecz­nych pary­skich teo­lo­gów wszyst­ko, cze­go nie zaka­zy­wa­ła logicz­na sprzecz­ność, było moż­li­we dla Boga. Jed­nak na wydzia­le sztuk wyzwo­lo­nych uczo­no orto­dok­syj­nie zasad Ary­sto­te­le­sa, m.in. takiej: Pierw­sza Przy­czy­na [Bóg] nie może stwo­rzyć wie­lu świa­tów.