Światło w zwarciu z mrokiem

Mia­ło być o ŚWIETLE, róż­nych jego prze­ja­wach jako ŻYWYM DUCHU, kre­ato­rze, sile napę­do­wej życia i roz­wo­ju cywi­li­za­cji, budzą­cej naszą aktyw­ność i moc twór­czą. A tym­cza­sem zno­wu roz­pa­no­szył się mrok i cha­os, destruk­cja, jaką powo­du­ją. Tym razem cień poło­żył się na ryn­ku prasy.

Naj­star­szy ogól­no­pol­ski dys­try­bu­tor pra­sy, RUCH S.A., kon­tro­lo­wa­ny przez pań­stwo­wy Orlen, porzu­ca swą ponad 100-let­nią misję z koń­cem kwiet­nia b.r. W odczu­ciu zarów­no wydaw­ców jak i czy­tel­ni­ków pra­sy jest to decy­zja kurio­zal­na, a wręcz skan­da­licz­na. Wie­le wska­zu­je, że przy­naj­mniej począt­ko­wo powsta­ną bia­łe pla­my, gdzie pra­sa nie będzie dostępna.

PRZECZYTAJ TAKŻE

Pomocne podszepty

Kosmicznych Świąt!

Pod­ję­cie decy­zji nie było nawet kon­sul­to­wa­ne z Izbą Wydaw­ców Pra­sy, a tak waż­ną infor­ma­cję poda­no pod­czas ruty­no­we­go spo­tka­nia. Już wyga­sze­nie przez RUCH pre­nu­me­ra­ty pra­sy dru­ko­wa­nej pod koniec ub.r. budzi­ło oba­wy, że kolej­nym kro­kiem będzie wyco­fa­nie się z dys­try­bu­cji egzem­pla­rzo­wej. A z dru­giej stro­ny wyda­wa­ło się nie­wia­ry­god­ne, że z powo­du błę­du w zarzą­dza­niu zej­dzie z ryn­ku tak sta­ry dystrybutor.

Przy­po­mnij­my, że w koń­cu 1918 r. to zna­ni księ­ga­rze Jan Gebe­th­ner i Jakub Mor­ko­wicz powo­ła­li do życia Pol­skie Towa­rzy­stwo Księ­gar­ni Kole­jo­wej RUCH z misją roz­po­wszech­nia­nia czy­tel­nic­twa w odra­dza­ją­cym się po woj­nie spo­łe­czeń­stwie. To na owe cza­sy nowa­tor­skie, pio­nier­skie przed­się­wzię­cie dało począ­tek jed­ne­mu z naj­więk­szych przed­się­biorstw w Pol­sce. Opie­ra­ło się ono na nowo­cze­snej for­mu­le „tra­fik”, czy­li kio­sków dwor­co­wych ofe­ru­ją­cych pra­sę, tytoń i inne drob­ne arty­ku­ły. Pierw­szy sta­nął na pero­nie Dwor­ca Kolei Wie­deń­skich w War­sza­wie w stycz­niu 1919 r. a pół roku póź­niej Towa­rzy­stwo dys­po­no­wa­ło 60. kio­ska­mi i księ­gar­nia­mi. W 1935 r. sta­ło się jedy­ną ogól­no­pol­ską sie­cią sprze­da­ży pra­sy dys­po­nu­ją­cą 700 punk­ta­mi (kio­ski, sto­iska, sklepy)! 

Po woj­nie jego misją nadal było upo­wszech­nia­nie pra­sy i książ­ki w ran­dze zjed­no­cze­nia obej­mu­ją­ce­go cen­tra­le han­dlu zagra­nicz­ne­go, wyspe­cja­li­zo­wa­ne przed­się­bior­stwa a tak­że oddzia­ły han­dlo­we przy ośrod­kach infor­ma­cji i pol­skiej kul­tu­ry w świe­cie. Na począt­ku lat 90’ ub.w. prze­wrót dzie­jo­wy spo­wo­do­wał likwi­da­cję kon­cer­nu RSW Pra­sa-Książ­ka-Ruch i na jego mająt­ku powo­ła­nie pań­stwo­we­go Przed­się­bior­stwa Kol­por­ta­żo­wo-Han­dlo­we­go RUCH, któ­re wciąż peł­ni­ło swo­ją misję. W latach 2006–2011 RUCH S.A. jako jed­no­oso­bo­wa spół­ka skar­bu pań­stwa funk­cjo­no­wa­ła na gieł­dzie. Mia­ło to jako­by umoż­li­wić moder­ni­za­cję, roz­wój oraz infor­ma­ty­za­cję wła­snej sie­ci. Po nie­ja­snym wyco­fa­niu z gieł­dy stał się w 100% fir­mą pry­wat­ną i zaczął szyb­ko tra­cić mają­tek i pozy­cję. Dzien­ni­ka­rzom, mimo zabie­gów, nie uda­ło się wów­czas dotrzeć do zaku­li­so­wych usta­leń całe­go tego manew­ru. Jed­nak RUCH nadal pozo­sta­wał istot­nym dys­try­bu­to­rem pra­sy dys­po­nu­jąc sze­ro­ką sie­cią kio­sków i salo­ni­ków pra­so­wych pokry­wa­ją­cych obszar całe­go kra­ju, maga­zy­na­mi i tra­sa­mi trans­por­to­wy­mi. Miał w ofer­cie ok. 6700 tytu­łów pra­so­wych, a jego flo­ta poko­ny­wa­ła codzien­nie ok. 300 tys. km. Dostar­czał pra­sę do punk­tów zlo­ka­li­zo­wa­nych na tere­nie całe­go kra­ju, w tym w małych miej­sco­wo­ściach. Mie­sięcz­nie obsłu­gi­wał ponad 10 mln klien­tów. Mimo to w efek­cie nie­rzad­ko dziw­nych decy­zji RUCH spadł na 3 pozy­cję na ryn­ku dys­try­bu­cji pra­sy (przed rokiem zaj­mo­wał 13,72% i 8,5 tys. sprze­da­ży w tym sieć mar­ke­tów Dino i 550 kio­sków). Nie­kwe­stio­no­wa­nym lide­rem na ryn­ku pra­sy jest od lat fir­ma KOLPORTER (58,74% i 20 tys. punk­tów). Dru­gą pozy­cję zaj­mu­je Garmond-Press.

Oce­nia się, że w efek­cie decy­zji władz RUCH S.A. licz­ba punk­tów sprze­da­ży pra­sy przy­naj­mniej począt­ko­wo może spaść o 30%, zapew­ne przede wszyst­kim zlo­ka­li­zo­wa­nych w małych miej­sco­wo­ściach. Jeśli nie znaj­du­ją się one na tra­sach obsłu­gi­wa­nych przez fir­my Kol­por­ter i Gar­mond, dosta­wy do nich mogą być nie­opła­cal­ne. RUCH, uzna­jąc ten seg­ment za defi­cy­to­wy, ogło­sił kon­kurs na jego prze­ję­cie. Trud­no dziś prze­wi­dzieć w jakim tem­pie będzie pod­le­gać mody­fi­ka­cji niniej­sza sytu­acja. Wypa­da mieć nadzie­ję, że pozo­sta­li gra­cze ryn­ku dys­try­bu­cji pra­sy sta­wią temu czoła.

Ostat­nie dosta­wy pra­sy reali­zo­wa­ne przez RUCH do wła­snej sie­ci będą mia­ły miej­sce w kwiet­niu. Nie­zna­ny Świat ma poja­wić się w sprze­da­ży 19 kwiet­nia i zostać wyco­fa­ny z koń­cem mie­sią­ca. Ozna­cza to dostęp­ność tytu­łu dla klien­tów zale­d­wie przez 10 dni! A RUCH uwa­ża to za prze­jaw tro­ski o inte­res wydaw­ców oraz czy­tel­ni­ków. Od chwi­li, gdy w obli­czu zagro­że­nia RUCHu ban­kruc­twem, 60% akcji prze­jął PKN ORLEN, a pozo­sta­ły­mi akcjo­na­riu­sza­mi zosta­li: PZU, PZU Życie i Alior Bank. Pod­trzy­my­wa­na była nadzie­ja głę­bo­kiej restruk­tu­ry­za­cji i moder­ni­za­cji fir­my z zacho­wa­niem spo­łecz­nej misji RUCHu.

Wpraw­dzie Orlen dekla­ru­je, iż nie nale­ży mylić kol­por­ta­żu pra­sy z jej dostęp­no­ścią w kio­skach i innych punk­tach sprze­da­ży. Pra­sa nie znik­nie, z kio­sków i salo­ni­ków sie­ci RUCH. Klu­czo­we ma być dosto­so­wa­nie mar­ki do nowych tren­dów biz­ne­so­wych, reali­zo­wa­ne m.in. poprzez roz­wój seg­men­tu usług kurier­skich oraz nowy for­mat gastro­no­micz­no-skle­po­wy. Cóż, to dość oso­bli­wa for­ma tro­ski o tak sza­cow­ną mar­kę. Po 1 maja za dosta­wę pra­sy w punk­tach RUCH i Orlen odpo­wie­dzial­ny będzie pod­miot wła­śnie wyła­nia­ny w postę­po­wa­niu zakupowym.

Pomy­sło­wym świa­teł­kiem w tune­lu jest fakt, iż Kol­por­ter, obec­ny lider ryn­ku pra­so­we­go, w swo­jej stra­te­gii już od lat przy­go­to­wy­wał się na taką ewen­tu­al­ność, a decy­zja RUCHu sta­ła się dla nie­go wyzwa­niem i szan­są na dal­szy roz­wój. Może więc dwaj ogól­no­pol­scy pry­wat­ni dys­try­bu­to­rzy Kol­por­ter i Gar­mond wypra­cu­ją docho­do­wy model kol­por­ta­żu w stre­fie porzu­co­nej przez RUCH.

Nie ule­ga jed­nak wąt­pli­wo­ści, że to pań­stwo powin­no wspie­rać dys­try­bu­cję oraz sprze­daż zarów­no pra­sy dru­ko­wa­nej, jak i ksią­żek. Jest to bowiem w ska­li kra­ju jed­no z dzia­łań stra­te­gicz­nych. Pol­ska, nie­ste­ty, jako jed­no z nie­licz­nych państw UE, tego nie czy­ni, a prze­cież IWP ma goto­wy pro­jekt usta­wy ratun­ko­wej dla pra­sy dru­ko­wa­nej, zakła­da­ją­cy dofi­nan­so­wa­nie jej dys­try­bu­to­rów według zasa­dy: im mniej­sza miej­sco­wość, tym więk­sze wspar­cie. Wśród postu­la­tów jest rów­nież przy­wró­ce­nie zero­wej staw­ki VAT.

Kon­cep­cję, wzo­ro­wa­ną na 500+ popra­wia­ją­cą sytu­ację na ryn­ku dys­try­bu­cji pra­sy, zwłasz­cza w małych miej­sco­wo­ściach, gdzie jest ona szcze­gól­nie kosz­to­chłon­na, ma rów­nież Zbi­gniew Ben­be­nek, prze­wod­ni­czą­cy rady nad­zor­czej i głów­ny akcjo­na­riusz Gru­py ZPR Media S.A. (wydaw­ca Super Expres­su). Sprze­daw­ca jak i dostar­czy­ciel tytu­łów pra­so­wych otrzy­my­wa­li­by tego rodza­ju bonus w zamian za pro­wa­dze­nie pra­sy w swo­im punk­cie. Grze­gorz Cedej­ko, pre­zes Sto­wa­rzy­sze­nia Dzien­ni­ka­rzy i Wydaw­ców REPROPOL pod­kre­śla, że naj­star­szy pol­ski sys­tem dys­try­bu­cji pra­sy i ksią­żek, któ­ry pozwa­lał na ich szyb­ką i sku­tecz­ną dosta­wę do punk­tów dys­try­bu­cji i sprze­da­ży, sta­no­wił naj­cen­niej­szą część RUCHu, waż­ną dla pol­skiej kul­tu­ry, a teraz ule­ga to zaprze­pasz­cze­niu. Decy­zję RUCHu o zaprze­sta­niu kol­por­ta­żu uwa­ża za skan­da­licz­ną, przy­po­mi­na­jąc, że to pań­stwo­wy Orlen przej­mu­jąc kon­tro­lę nad RUCHem dekla­ro­wał ratu­nek i upo­rząd­ko­wa­nie pol­skiej sie­ci dys­try­bu­cji prasy.

Jak więc widać nie­któ­rzy bez skru­pu­łów rzu­ca­ją sło­wa na wiatr, a hot-dogi i prze­sył­ki kurier­skie są god­nym celem dla misji ponad 100-let­nie­go RUCHu.