O czarnych i białych krukach

Na wolności widziałam go dwukrotnie. Raz majestatycznie szybował nad lasem niedaleko mojego rodzinnego miasta, coś tam wysoko kłapiąc dziobem. Drugi raz sam przyszedł do mnie, a było to wysoko na powulkanicznych wzniesieniach Fuerteventury. Łypnął porozumiewawczo i capnął mi z dłoni dorodnego orzecha. Czy się bał? Skądże! Zamiast zwiać, jak czynią to inne polskie ptaszyska z rodziny krukowatych, ten domagał się następnego. Co kraj, to obyczaj – mawiają

Naj­wy­raź­niej w świe­cie pta­ków rów­nież. Jesz­cze do nie­daw­na kruk prę­żył się w czę­sto­chow­skim her­bie. Wize­ru­nek ten zapo­ży­czo­no z sym­bo­li­ki zako­nu pau­li­nów, gdzie przed­sta­wia się go na pal­mie, z chle­bem w dzio­bie. Jed­nak trzy lata temu kru­ka prze­go­nił pia­stow­ski orzeł. Tak zde­cy­do­wa­ły wła­dze mia­sta. Ten dostoj­ny ptak wystę­pu­je w wie­lu mito­lo­giach oraz wie­rze­niach z całe­go świa­ta. Spo­tka­my go w poda­niach ludów Euro­py, Ame­ry­ki, Azji. Skąd wzię­ła się ta kru­cza popu­lar­ność? I dla­cze­go to czar­ne pta­szy­sko nawet obec­nie nie koja­rzy się nam zbyt dobrze? Z jakie­go powo­du budzi strach, cze­mu uzna­no go za sym­bol śmier­ci i co, do licha, pora­bia na ramie­niu sędzi­wej Baby Jagi? 

Ale po kolei

Kruk nale­ży do rodzi­ny kru­ko­wa­tych, wystę­pu­je na roz­le­głych obsza­rach. Jak dotąd nie zago­ścił jedy­nie w Ame­ry­ce Połu­dnio­wej, Austra­lii oraz mroź­nej Antark­ty­dzie. Jego waga docho­dzi do ok. kilo­gra­ma, umasz­cze­nie posia­da czar­ne, poza okre­sem dzie­ciń­stwa, kie­dy wnę­trze jego dzio­ba pozo­sta­je jesz­cze różo­we, aby w ten spo­sób uła­twić kru­czym rodzi­com skie­ro­wa­nie pokar­mu we wła­ści­we miej­sce. Pta­ki te, podob­nie jak łabę­dzie, wią­żą się w pary na całe życie (nie­wier­ność wystę­pu­je u nich rzad­ko), sta­ra­ją się gniaz­do­wać w tych samych miej­scach, bądź w ich pobli­żu. W związ­ku z tym są one rów­nież sym­bo­lem wier­no­ści mał­żeń­skiej. W prze­ci­wień­stwie do innych pta­ków ze swo­jej rodzi­ny, kru­ki zazwy­czaj uni­ka­ją towa­rzy­stwa ludzi. Dostrze­że­my je raczej na bez­dro­żach i w polach, nader rzad­ko jed­nak w pobli­żu wiej­skich domostw. I tyl­ko za dnia, gdyż wbrew powszech­nym prze­ko­na­niom, w nocy zamiast buszo­wać, stra­szyć i towa­rzy­szyć cza­row­ni­com, smacz­nie śpią. O ich maje­sta­cie i inte­li­gen­cji krą­żą legen­dy. Spo­strze­gaw­czość i bystrość awan­so­wa­ły je do funk­cji boskich listo­no­szy i posłań­ców w spra­wach róż­nych. Dowie­dzio­no, iż kru­ki pośród innych pta­ków, posia­da­ją naj­le­piej wykształ­co­ne czę­ści mózgu zawia­du­ją­ce koja­rze­niem fak­tów i myśle­niem abs­trak­cyj­nym. Pod­pa­trz­cie Pań­stwo, co robi on cho­ciaż­by z orze­chem, jak wspa­nia­le obmy­śla intry­gu­ją­ce tech­ni­ki polo­wań w gru­pie. Jak­by tego było mało, kru­ki potra­fią cał­kiem przy­zwo­icie… śpie­wać, a nawet prze­mó­wić w ludz­kim języ­ku! Cza­sem da się jed­nak prze­chy­trzyć gościo­wi z rudą kitą. Lecz zazwy­czaj tyl­ko w bajce. 

PRZECZYTAJ TAKŻE

Czerwony akcent w mikroskopijnym świecie

Najdziwniejsze zjawiska pogodowe

Co cie­ka­we, mimo czar­ne­go upierzenia

jest ptakiem świtu i słońca

ponie­waż swo­im kra­ka­niem obwiesz­cza nad­cho­dzą­cy dzień. Z dru­giej stro­ny, jego kolor łączy się z ideą począt­ków (pra­ma­cierz, zapład­nia­ją­ca gle­ba). W alche­mii sym­bo­li­zu­je stan nigre­do (czer­nie­nie), co w uprosz­cze­niu ozna­cza zastój, a więc to, co nas blo­ku­je, utrud­nia życie i spra­wia, że nie może­my żyć peł­nią szczę­ścia. Ale też sta­dium począt­ko­we, jako cechę orga­nicz­ną pierw­szej mate­rii. Będąc isto­tą lata­ją­cą, jest oczy­wi­ście koja­rzo­ny z nie­bem, z mocą twór­czą i demiur­gicz­ną oraz siła­mi ducho­wy­mi. Lata – zatem jest posłań­cem. Zwróć­my uwa­gę, że o żad­nym innym pta­ku nie powsta­ło tyle bajek, praw­dzi­wych i wymy­ślo­nych histo­rii. Wobec obec­ne­go sta­nu wie­dzy orni­to­lo­gicz­nej na temat tych pta­ków, trud­no cza­sem pojąć, dla­cze­go są one cią­gle postrze­ga­ne jako zwia­stun złych wia­do­mo­ści, a nawet nad­cho­dzą­cej kostu­chy? Cze­mu nadal utoż­sa­mia się je z czar­no­księż­ni­ka­mi czy wiedź­ma­mi? Pew­ne wytłu­ma­cze­nie odnaj­du­je­my w tym, iż kru­ki są wszyst­ko­żer­ne. W szcze­gól­no­ści roz­sma­ko­wu­ją się w padli­nie, zwłasz­cza zimą, gdy dostęp do poży­wie­nia pozo­sta­je utrudniony.