Czarne scenariusze: ubezwłasnowolnieni?

Histo­ria mani­pu­la­cji umy­słem czło­wie­ka się­ga począt­ków sza­ma­ni­zmu i roz­wi­ja się nie­prze­rwa­nie do dzi­siaj. Na kan­wie rela­cji świad­ków i osób pod­da­wa­nych współ­cze­śnie hip­nop­sy­cho­ma­ni­pu­la­cji powsta­ły m.in. seria­le tele­wi­zyj­ne Kame­le­on, Niki­ta, słyn­na Teo­ria spi­sku, nie­któ­re odcin­ki Z Archi­wum X. Nie­wie­lu ludzi jed­nak wie, że są już goto­we tech­no­lo­gie pozwa­la­ją­ce ste­ro­wać za pośred­nic­twem fal radio­wych nastro­ja­mi całych spo­łe­czeństw, a np. rela­cje z tzw. wzięć mogą być – to jed­na z hipo­tez – wyge­ne­ro­wa­nym poprzez hip­no­ma­ni­pu­la­cje fał­szy­wym wspo­mnie­niem eks­pe­ry­men­tów wsz­cze­pia­nia mikro­chi­pów, jakie w latach 70-tych CIA prze­pro­wa­dza­ła na set­kach Amerykanów.

– Nauko­we wytłu­ma­cze­nie zja­wisk wyko­rzy­sty­wa­nych od setek lat sta­ło się moż­li­we, gdy rosyj­ski badacz, Iwan Paw­łow, odkrył zasa­dę two­rze­nia się odru­chów warun­ko­wych. Jed­nak samo zja­wi­sko warun­ko­wa­nia, czy mani­pu­lo­wa­nia pod­świa­do­mo­ścią zna­no od zara­nia ludz­ko­ści, a wie­dza, jak to robić, była tajem­ni­cą sza­ma­nów i kapła­nów – twier­dzi mgr Marek Łyp, któ­ry od lat pro­wa­dzi stu­dia nad moż­li­wo­ścia­mi wyko­rzy­sty­wa­nia hip­no­zy i innych tech­nik zmia­ny sta­nu świa­do­mo­ści w terapii.

W świadomości społecznej istnieje neurobiolog Iwan Pawłow, który odkrył warunkowanie, a zwrot pies Pawłowa stał się idiomem.

Tak napraw­dę jed­nak – uwa­ża Marek Łyp – odkry­cie zja­wi­ska warun­ko­wa­nia było wyni­kiem badań i prze­my­śleń wie­lu mu współ­cze­snych bada­czy, m.in. mało zna­ne­go nauczy­cie­la Zyg­mun­ta Freu­da, leka­rza psy­chia­try, prof. Jeana Mar­ti­na Chart­co­ta. Z nie­wia­do­mych przy­czyn pomi­ja się nato­miast jego pra­ce nad warun­ko­wa­niem czło­wie­ka poprzez sło­wa, któ­re okre­ślił on jako pro­ces obez­wład­nia­nia struk­tur korowych.

Dzia­ło się to na począt­ku XX w., a od – kry­cie Paw­ło­wa i jemu współ­cze­snych, jego dzia­łal­ność w USA, dały pod­wa­li­ny nowe­mu prą­do­wi psy­cho­lo­gii – beha­wio­ry – zmo­wi i pokrew­nym dzie­dzi­nom nauki, np. bio­lo­gii eks­pe­ry­men­tal­nej, eto­lo­gii zwie­rząt i czło­wie­ka, a tak­że zoopsychologii.

W tam­tym okre­sie zachły­śnię­ci nowy­mi odkry­cia­mi psy­cho­lo­dzy pró­bo­wa­li np. uwa­run­ko­wy­wać wła­sne dzie­ci lub napra­wiać oso­bo­wość prze­stęp­ców. Dla osią­gnię­cia tego celu uży­wa­no bodź­ców nega­tyw­nych, np. draż­nie­nia prą­dem. Takie trak­to­wa­nie nawet groź­nych prze­stęp­ców dzi­siaj wyda­je się nie­hu­ma­ni­tar­ne. Pro­ces ten poka­za­no m.in. w fil­mie Mecha­nicz­na poma­rań­cza. –  Tak napraw­dę jed­nak – mówi Marek Łyp – reso­cja­li­za­cja oka­zy­wa­ła się mało sku­tecz­na, gdyż nie zwra­ca­no uwa­gi na moty­wa­cję, a po to, by warun­ko­wa­nie było sku­tecz­ne, czło­wiek powi­nien mieć wewnętrz­ne przy­zwo­le­nie. Zgod­nie z usta­le­nia­mi neu­ro­fi­zjo­lo­gów tyl­ko przez oko­ło dzie­sięć pro­cent życia jeste­śmy w peł­ni świa­do­mi „tu i teraz” z tzw. domi­nan­tą inte­lek­tu­al­ną. Resz­ta to bar­dziej lub mniej zmie­nio­ne sta­ny świa­do­mo­ści. W trans hip­no­tycz­ny wcho­dzi­my wie­lo­krot­nie w cią­gu dnia samo­czyn­nie, a jego okre­so­we wystę­po­wa­nie zda­je się być cząst­ką dobro­sta­nu ludz­kiej psy­chi­ki. W takiej chwi­li zani­ka barie­ra świa­do­mo­ści, a dro­ga do warstw pod­ko­ro­wych jest otwar­ta. Przy celo­wej induk­cji hip­no­zy nale­ży przede wszyst­kim zawład­nąć uwa­gą pacjenta.

Agenci Carskiej Ochrany, NKWD, KGB i inni

Mimo iż wie­le mate­ria­łów na ten temat jest utaj­nio­nych nawet po 100 latach, wia­do­mo że bada­nia tego rodza­ju pod­ję­li jesz­cze przed pierw­szą woj­ną świa­to­wą naukow­cy zwią­za­ni ze służ­ba­mi spe­cjal­ny­mi. Dzię­ki spe­cjal­ne­mu tre­nin­go­wi opar­te­mu na hip­no­zie w car­skiej Rosji zwięk­sza­no nie­po­mier­nie moż­li­wo­ści czło­wie­ka – m.in. odpor­ność na ból, wytrzy­ma­łość na stres. Za pomo­cą spe­cjal­nych metod posze­rza­no tak­że pamięć. W tym cza­sie inne służ­by musia­ły wspie­rać się narkotykami.