Maya Deren i tajemnicze rytuały voodoo (cz.I)

Lata 40. XX wieku. Tropikalny wieczór na haitańskiej wsi. Na niebie jasno świecił księżyc, gdy ludzie zeszli się do perystylu. Niektórzy zajęli się przygotowaniami do ceremonii, inni tańcem. Obok rozgrzewali się bębniarze…

Na dzie­dziń­cu, pod małym namio­tem pokry­tym bia­łym prze­ście­ra­dłem, usta­wio­no pojem­nik z wodą. Houn­gan (kapłan vodoo) przy­pro­wa­dził pro­ce­sję hun­si (ini­cjo­wa­nych) nio­są­cych na gło­wach gli­nia­ne dzba­ny govi owi­nię­te bia­łym mate­ria­łem. Przed wej­ściem do namio­tu hun­si wycią­gnę­li się na matach, wciąż trzy­ma­jąc na gło­wach govi, a ich cia­ła przy­kry­to bia­ły­mi prze­ście­ra­dła­mi. Wśród obec­nych nie mogło zabrak­nąć pro­wa­dzą­ce­go śpie­wy hun­ge­ni­ko­na oraz la-place’a w bia­łych spodniach i koszu­li (pomoc­ni­ka kapła­na). W świe­tle migo­czą­cej świe­cy widać było jesz­cze cień houn­ga­na koń­czą­ce­go ostat­nie przygotowania.

Zaczę­ła się reti­rer d’en bas de l’eau – cere­mo­nia odzy­ski­wa­nia duszy, któ­ra według wie­rzeń Haitań­czy­ków prze­ży­wa śmierć czło­wie­ka, sta­no­wi zbiór jego inte­li­gen­cji i doświad­czeń. Ów pier­wia­stek ducho­wy nazy­wa­ją gros-bon-ange, wyobra­ża­jąc go sobie jako meta­fi­zycz­ne­go sobo­wtó­ra fizycz­ne­go cia­ła. Po śmier­ci scho­dzi on do wod­nej otchła­ni na rok i jeden dzień. Po upły­wie tego cza­su nale­ży go rytu­al­nie odzy­skać; dzię­ki temu zdo­bę­dzie nie­śmier­tel­ność, a dzie­dzic­two zmar­łe­go zosta­nie zacho­wa­ne. W trak­cie cere­mo­nii gros-bon-ange wcho­dzi do gli­nia­ne­go dzba­na govi. Gdy wszyst­kie dusze zosta­ną odzy­ska­ne, govi zabie­ra je do hun­fo­ru (świą­ty­ni), gdzie tra­fia­ją pod opie­kę kapła­na. Dzban peł­ni funk­cję nosi­cie­la, któ­rym daw­niej było dla duszy ciało.

PRZECZYTAJ TAKŻE

Juliusz Verne i proto-UFO: zagadka statków w powietrzu

Uświęcone stópki, czyli o czym mówią kamienie

Tym­cza­sem sły­chać było grze­cho­ta­nie świę­tej grze­chot­ki, na co nakła­dał się głos houn­ga­na. Kapłan zwra­cał się do les Invi­si­bles, do Leg­by, czy­li loa (bóstwa) skrzy­żo­wań, oraz Baro­na Same­di (Ghe­de) – loa zmar­łych. Ton gło­su houn­ga­na zmie­niał się: był zra­zu bła­gal­ny, póź­niej pona­gla­ją­cy, a następ­nie spo­koj­ny. Wzy­wał zmar­łe­go star­ca – Papę Tele­ma­cha. Ludzie sto­ją­cy poza namio­tem usły­sze­li sła­by, a potem nagle nasi­la­ją­cy się, drżą­cy jęk. Papa Tele­mach, przy­wo­ła­ny w ten spo­sób do świa­ta żywych, zaczął narze­kać na rodzi­nę, któ­ra zbyt dłu­go pozo­sta­wi­ła go w zim­nie i wil­go­ci. Houn­gan wyja­śnił, że cere­mo­nia jest kosz­tow­na, a bli­scy zmar­łe­go są bied­ni. Tele­ma­cha to nie prze­ko­na­ło i zawią­za­ła się mię­dzy nimi dłu­ga dys­ku­sja. Niski głos kapła­na wdzie­rał się w narze­ka­nie wyso­kie­go, na wpół zła­ma­ne­go gło­su umar­łe­go. Obaj spie­ra­li się, aż do roz­mo­wy włą­czył się przed­sta­wi­ciel rodzi­ny. Sta­ru­szek zapy­tał, kto zde­cy­do­wał się go odzy­skać. Spo­śród zgro­ma­dzo­nych ode­zwał się kobie­cy głos: –– To ja, Lamer­ci, tato.