Dla ludzi, zwierząt i środowiska

Minione trzydzieści pięć lat było wspaniałe. Na wielu poziomach zrobiliśmy kawał dobrej roboty. Śmiem twierdzić, że nawet zmieniliśmy Polskę. Zdobyte wiedza i doświadczenie dają mi dystans do rzeczywistości, więc nie mam wygórowanych oczekiwań co do przyszłości, ale też nie mam powodów do zmartwień. Czy jestem zadowolony ze swojej drogi? Tak, bo jest to mój autorski, długofalowy pomysł na życie. Zawsze ciągnęło mnie do łączenia działań społecznych ze sztuką i pracą w grupie, w której wspólnie coś się realizuje czy wypracowuje. W młodości kształtował mnie teatr Jerzego Grotowskiego i pantomima, a także działalność opozycji antykomunistycznej. Początkowo byłem postrzegany jako zagrożenie, szkodnik, przeciwnik rozwoju, bo całkiem serio zatrzymywałem z przyjaciółmi wymarzone budowy, wycinki drzew pod trasy narciarskie itd. Przez lata byliśmy obrzucani błotem, czy jak to się dzisiaj mówi – hejtowano nas, wyzywano od ekoterrorystów, nierzadko też lądowaliśmy w sądzie, wysyłano do nas specjalne kontrole. Ale to jest cena, którą się płaci za działanie, zwłaszcza w skali kraju. Statystyka podpowiada, że na 100 % niezadowoleni się pojawią. Wielokrotnie odpowiadałem na pytania, dlaczego zajmujemy się drzewami i końmi, a nie dziećmi czy osobami starszymi. Spokojnie wtedy tłumaczę, że jeżeli ktoś chce pomagać dzieciom – niech sam założy stowarzyszenie temu dedykowane. Nie zaprzeczam, że były to sytuacje niemiłe, niektóre odchorowałem, ale zwykle o tym nie wspominam, bo uważam to za zwykłe marudzenie. Po 35 latach okazuje się, że mieliśmy bardzo dużo racji. Teraz nagradzają nas i chwalą, ale nadal pokutuje opinia, że generalnie ekolodzy przesadzają. Nie dziwię się. Zwykle łatwiej zaakceptować potrzebę ochrony czegoś, co jest daleko. Gdy jednak chodzi o naszą działkę, to – proszę się nie wtrącać. Oczywiście, wiele się zmieniło, ludzie na co dzień doświadczają zmiany klimatu, widzą to, czują, ale… nadal pracują w miejscach, które często wiążą się z zanieczyszczeniem lub wręcz degradacją środowiska. Większość z nas używa samochodów, lata samolotami na wakacje. Przyzwyczailiśmy się, że tak jest i dlatego dobre chęci, żeby chronić klimat czy też bioróżnorodność, wcale nie poprawiają sytuacji. Idziemy ku katastrofie. Mówię to z pewną goryczą, bo za mną są lata pracy w tym zakresie, a prawdziwe zmiany powinny być na poziomie rządów, biznesu, a nie tylko pogadanek organizacji pozarządowych w przedszkolach czy szkołach. Tak nie uzdrowimy relacji konsument – świat. Chociaż zauważalnie zmieniła się atmosfera panująca wokół naszych działań. Cieszy mnie ekologiczne zaangażowanie młodych. Chciałbym, żeby nie uczyli o środowisku i ekologii, ale żeby weszli do lasu, poczuli go, pokochali przyrodę, bo dopiero wtedy mamy jakąś szansę na zmianę. Bardzo dobrze, że młodzi działają, że się uczą, jak bardzo jest skomplikowany świat, ale jednocześnie dostrzegam ich małą siłę sprawczą. Uliczne demonstracje nie załatwią wiele. [caption id="attachment_14297" align="aligncenter" width="1000"] Drzewo Roku 2023 – Buk Serce Ogrodu z Arboretum Wojsławice – Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Wrocławskiego, maj 2023 r. Fot. Bożka Piotrowska vel Zielona Bombonierka[/caption] Dążąc do realizacji celów na poziomie kraju – zmian w energetyce, edukacji, ustawie o parkach narodowych – musimy zaangażować w to polityków. Mówię to z własnego doświadczenia, bo zakładałem partię Zielonych (2004) i przez pewien czas byłem jej współprzewodniczącym. Ale jak wiadomo, nie wszyscy się do polityki nadają. Jest to specyficzne środowisko. Jej zasad najlepiej uczyć się już od najmłodszych lat – w partyjnych młodzieżówkach. Nie spodziewałem się też wysiłku, którego wymaga przewodniczenie partii. Mnie wychowała sztuka i organizacje pozarządowe, które mają swój własny rytm, patrzą na ręce politykom, koncentrują się na bezpośrednim docieraniu z informacją do obywateli oraz mobilizują ich do działania. Ale oba te filary uzupełniają się, mogą i powinny współdziałać. Przykładem niech będzie nasza ustawa wraz z późniejszymi modyfikacjami, potocznie nazywana Zwierzę nie jest rzeczą (1977). Pod jej projektem, w czasach sprzed internetu, zebraliśmy ponad 600 tys. podpisów. To był namacalny wpływ akcji społecznej na politykę. Przed nami kolejne jej modyfikacje, które niestety nie idą w dobrą stronę – chodzi o pomysł, żeby nie odbierać właścicielom, a raczej oprawcom – zwierząt, traktowanych jako własność. Na razie jednak projekt ugrzązł, ponieważ wymaga doprecyzowania, o które zwierzęta chodzi. Czy tylko o psy i koty? Czy również o zwierzęta hodowlane i wykorzystywane w cyrkach? W początkach Klubu Gaja brakowało nam przede wszystkim pieniędzy na działalność. Wszystko finansowaliśmy sami, aby się utrzymać często pozbywaliśmy się różnych dóbr, niejako okradając nasze córki. Jestem dumny, że mimo to obie córki dołączyły do nas. Jedna jest filozofką i dziennikarką, druga zajmuje się naszymi końmi i koordynuje akcje dla zwierząt. Nim zarejestrowałem Stowarzyszenie Ekologiczno-Kulturalne Klub Gaja (2002), odbyłem staż w Ośrodku Lasów Tropikalnych w australijskim Lismore ( Rainforest Information Centre), założonym przez Johna Seeda , jednego z najbardziej znanych na świecie działaczy ekologicznych. Nie miałem oczywiście zielonego pojęcia, że dojdzie do zmiany systemu i że będziemy mogli realizować nasze cele w oparciu o granty amerykańskie, brytyjskie, potem też polskie. Pojawiła się wreszcie Fundacja Ashoka. Dokładnie wtedy, gdy rozmyślałem nad zawieszeniem działalności. Co ważne, granty na projekty zdobywamy zawsze w ramach konkursów. Do tej pory nigdy, co podkreślam, nie zmienialiśmy profilu stowarzyszenia pod kątem wymagań. Z drugiej strony, ogranicza to nasze możliwości aplikowania. Na pewno jesteśmy organizacją nietuzinkową. Zainspirowaliśmy powstanie wielu organizacji lokalnych oraz takich, które powołują się na nas. Przykładem niech będzie Fundacja Arka Wojtka Owczarza , który był jednym z moich najbliższych współpracowników. W trakcie pandemii zauważyłem, że ludzie potrzebują kontaktu z Naturą, że moje warsztaty, podczas których robimy budki dla ptaków, sprzątamy, sadzimy rośliny dla zapylaczy, stały się potrzebne i młodym, i starszym. Zwłaszcza młodzi szukają rozmowy, głębszego kontaktu z drugą osobą, bycia razem, słuchania zwierzeń. Oczywiście, w ciągu 35 lat również wiele nam się nie udało, ale przetrwaliśmy, choć poranieni i pokryci bliznami. Jak to mówi moja córka: – Żyćko, tato, żyćko! Wysłuchała Anna Schwerin

[caption id="attachment_14298" align="aligncenter" width="1000"] Drzewo Roku 2023 – Buk Serce Ogrodu, lipiec 2023 r. Fot. Bożka Piotrowska vel Zielona Bombonierka[/caption] Jacek Bożek – założyciel, lider i prezes Klubu Gaja, innowator społeczny, ekspert w dziedzinie działań społecznych w obszarze ochrony środowiska i zwierząt. Zaangażowany w ogólnopolskie i międzynarodowe programy Klubu Gaja, m.in. Teraz Wisła (od 1994), Zaadoptuj rzekę (od 2005) i Święto Drzewa (od 2003). Autor programu edukacji społecznej Droga Wojownika Gai . Prowadzi wykłady, debaty, warsztaty i organizuje wydarzenia. W pracy sięga po różne formy działań artystycznych: reżyseruje happeningi i spektakle, takie jak Żyjący świat z 2004 r. (prezentowany podczas Sezonu Polskiego we Francji Nova Polska), czy Ścieżki opowieści z 2018 r. Jest współautorem książek: Antologia praw zwierząt (1995), Jak uratować rzekę (1997), [wyd. ang. Save the River ], Człowiek i pies (2003), Ekologia wyzwaniem XXI wieku (2011), O zmienianiu świata. Droga Wojowników Gai (2013). Ukończył wiele kursów dotyczących ekologii i działań społecznych, m.in. River Basin Management Fellowship oraz German Marshall Fund of the United States (1994). Był stypendystą rządu Nowej Południowej Walii w Australii, pracował w Rainforest Information Center (1991). Jest członkiem międzynarodowej organizacji Ashoka (od 1997). Doradzał Kolegium Lasów Państwowych (od 2014), Radzie Społeczno-Naukowej Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Beskidu Śląskiego (od 2013), Państwowej Radzie Ochrony Przyrody (2004-2009; 2009-2014), Państwowej Radzie Ochrony Środowiska (2014 -2019), Regionalnej Komisji Ocen Oddziaływania na Środowisko Województwa Śląskiego (2009-20014), Radzie Parków Krajobrazowych Województwa Śląskiego (2010-2015) oraz Eurogroup for Animals (1998-2011). Nagrody : Społeczny Nobel Ahsoki (1997), Polcul Niezależnej Fundacji Popierania Kultury Polskiej (2000), Okulary Równości (2004), Shining World Hero Award (2010), Zielony Czek (2014), Nagroda Pracy Organicznej w Ochronie Środowiska im. Wojciecha Dutki ( 2014), Zielony Orzeł Rzeczpospolitej w kategorii Tytan (2021), Tytuły : Osobowość Roku Ruchu Ekologicznego (1996), Człowiek Roku Polskiej Ekologii (2001), Lokalny Bohater (2017) Odznaczenia: Kordelas Leśnika Polskiego (2008), odznaka honorowa Ministra Środowiska – Za Zasługi dla Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (2009), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski(2011). OGÓLNOPOLSKA INAUGURACJA ŚWIĘTA DRZEWA W STOLICY 12 października 2023, Służewski Dom Kultury, ul. J.S. Bacha 15, Warszawa, www . drzeworoku . pl Święto Drzewa to program edukacji ekologicznej prowadzony przez Klub Gaja od 2003 r. – poparty sadzeniem i ochroną drzew. Dołączyć może każdy – osoby indywidualne, rodziny, grupy przyjaciół, sąsiedzi, wspólnoty mieszkaniowe, przedszkola, szkoły, uczelnie, biblioteki, domy kultury, organizacje, szpitale, instytucje, samorządy i firmy. Program Święto Drzewa był rekomendowany przez Ministerstwo Środowiska podczas konferencji klimatycznej COP14 i COP19, jako dobra praktyka edukacji dla zrównoważonego rozwoju oraz przez Instytut Spraw Obywatelskich, jako przykład dobrych praktyk w dziedzinie nieformalnej edukacji obywatelskiej. Podczas uroczystości zostanie wręczona Statuetka Drzewa Roku 2023 , o którą w finale konkursu rywalizowało 16 drzew z całej Polski. Tegoroczną edycję wygrał 200-letni Buk Serce Ogrodu (buk pospolity Atropunicea , wiek 200 lat, wys. 14 m, obwód 452 cm)rosnący w Arboretum Wojsławice – Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Imponuje uformowanym, zgrubiałym pniem, szeroko rozpostartymi konarami i intensywnym, purpurowym zabarwieniem liści. Zwycięzca, w lutym 2024 r. będzie reprezentował Polskę w międzynarodowym plebiscycie Europejskie Drzewo Roku. Działania Klubu Gaja na rzecz zmian społecznych i prawnych: uratowanie przed wycinką, wspólnie z mieszkańcami i organizacjami, kilku tysięcy drzew (od 1989) tworzenie ruchu wegetariańskiego i organizowanie pierwszych Kongresów Wegetariańskich (1991-1995) spowodowanie uchwalenia zakazu występów cyrków z dzikimi zwierzętami w Bielsku-Białej (1995) doprowadzenie do uchwalenia Ustawy o ochronie zwierząt, m.in. dotyczącej ryb hodowlanych, które podlegają takiej samej ochronie, jak wszystkie kręgowce (1997) ustanowienie Dnia bez Futra (1994) i Dnia Praw Zwierząt (1997) wprowadzenie zmiany społecznej dotyczącej zwyczaju sprzedaży żywych karpi oraz rezygnacji z ich sprzedaży przez sieci handlowe ( Jeszcze żywy KARP , od 1998 r.) doprowadzenie do rezygnacji polskiego rządu z budowy Kaskady Dolnej Wisły – w tym tamy w Nieszawie (2002) uratowanie Doliny Ostrego w Lipowej w Beskidzie Śląskim przed budową zapory wodnej (2005) otoczenie opieką ponad 770 rzek i akwenów w 1540 miejscach w kraju, w ramach programu Zaadoptuj rzekę (2005-2016) utworzenie z Ogólnopolskim Towarzystwem Ochrony Ptaków największego w kraju rezerwat ornitologicznego Wisła pod Zawichostem (2008) angażowanie społeczeństwa w coroczną europejską akcję BIG JUMP, która dotychczas odbyła się w blisko 400 miejscach w kraju (2005 - 2022) udzielenie prawie 4000 porad społecznościom lokalnym w rozwiązywaniu problemów dotyczących zagrożeń środowiska i poszanowania praw zwierząt (2006-2022) posadzenie ponad miliona drzew w ramach Święta Drzewa, odkrycie ponad 180 ważnych dla społeczności drzew, które znalazły się w finale konkursu Drzewo Roku zebranie ponad 5700 ton makulatury w ramach akcji Zbieraj makulaturę, ratuj konie! zaangażowanie ponad miliona dwustu tysięcy Polek i Polaków w działania na rzecz przyrody i poszanowania praw zwierząt (2003-2021).

Dla ludzi, zwierząt i środowiska

35 – lecie Stowarzyszenia Ekologiczno-Kulturalnego Klub Gaja (1988-2023)

Gwiezdna wizja i nadludzie: rozmowa z Amelią Kinkade (cz. II)

Jak połączyć ogień z wodą?

Anna Schwerin

W numerze

Nieznany Świat 12/2024 (408)

Nieznany Świat 11/2024 (407)

Audiobook - Instrukcje Przebudzenia t. II (cz.11)

Witamy z powrotem!

Załóż nowe konto!

Zresetuj swoje hasło

Czy na pewno chcesz odblokować ten wpis?

Czy na pewno chcesz anulować subskrypcję?

Kolejka

Dla ludzi, zwierząt i środowiska

35 – lecie Stowarzyszenia Ekologiczno-Kulturalnego Klub Gaja (1988-2023)

Minione trzydzieści pięć lat było wspaniałe. Na wielu poziomach zrobiliśmy kawał dobrej roboty. Śmiem twierdzić, że nawet zmieniliśmy Polskę.

PRZECZYTAJ TAKŻE

Gwiezdna wizja i nadludzie: rozmowa z Amelią Kinkade (cz. II)

Jak połączyć ogień z wodą?

Dalsza treść jest płatna

Czytaj bez ograniczeń

Anna Schwerin

W numerze

Nieznany Świat 12/2024 (408)

Nieznany Świat 11/2024 (407)

Audiobook - Instrukcje Przebudzenia t. II (cz.11)

Witamy z powrotem!

Załóż nowe konto!

Zresetuj swoje hasło

Czy na pewno chcesz odblokować ten wpis?

Czy na pewno chcesz anulować subskrypcję?

Kolejka