Świadomość w roślinach

Świadomość – psychologiczne. pojęcie w ścisłym sensie, trudno definiowalne, odnoszące się do poczucia przeżywania specyficznych stanów mentalnych (zjawisk psychicznych); człowiek dzięki percepcji orientuje się w otoczeniu, dostosowuje swoje działania do znaczenia zdarzeń, ale również zdaje sobie sprawę z treści własnych przeżyć psychicznych (doświadcza własnego „ja”) i samego faktu ich doznawania. Tak brzmi częściowa definicja tego, czym jest świadomość według encyklopedii PWN. Nie wyjaśnia ona jednak wszystkiego

Prze­waż­nie łączo­na jest z czło­wie­kiem bądź naczel­ny­mi. Jed­nak ostat­nie donie­sie­nia naukow­ców z Uni­wer­sy­te­tu w Tybin­dze (Niem­cy) mówią o tym, że pta­ki z rodzi­ny kru­ko­wa­tych (kru­ki, wro­ny) są świa­do­me swo­je­go śro­do­wi­ska i krót­ko­trwa­łe­go upły­wu cza­su. Wystę­po­wa­nie świa­do­mo­ści pod­sta­wo­wej przy­pi­sy­wa­na była do tej pory tyl­ko naczel­nym.¹

Inne źró­dła mówią o tym, że kru­ki są na tyle inte­li­gent­ne, że mogą cier­pieć na manię prze­śla­dow­czą (np. mogą wyobra­żać sobie, że ktoś je śle­dzi). Do tego docho­dzą donie­sie­nia o del­fi­nach potra­fią­cych wyko­rzy­sty­wać przed­mio­ty zna­le­zio­ne na dnie zbior­ni­ków wod­nych, jako narzę­dzia (np. gałąz­ki), czy o psz­czo­łach, któ­re odkrę­ca­ją zakręt­kę w napo­ju gazo­wa­nym (film z Bra­zy­lii, któ­ry jest dostęp­ny na Youtu­be)². Przy­kła­dy moż­na mno­żyć, a cały czas poja­wia­ją się nowe donie­sie­nia o świa­do­mych zwie­rzę­tach. Ale co z roślinami?

PRZECZYTAJ TAKŻE

Nieznane oblicze wody. Czwarty stan skupienia

O czarnych i białych krukach

Więk­szość ludzi nie dopusz­cza nawet myśli, że mogą one posia­dać coś na kształt świa­do­mo­ści. Nie mają wszak narzą­dów wzro­ku i słu­chu, a ich odbiór oto­cze­nia znacz­nie róż­ni się od per­cep­cji ludz­kiej – ale czy na pewno?

Rośliny słyszą?

Już w latach 60. XX wie­ku prze­pro­wa­dzo­no bada­nia³, któ­re wyka­za­ły, że rośli­ny są wyczu­lo­ne na dźwięk. Naukow­cy wpa­dli na pomysł, aby ura­czyć je muzy­ką kla­sycz­ną, co w kon­se­kwen­cji spo­wo­do­wa­ło szyb­szy i lep­szy ich wzrost, nawet o 20%, nato­miast wzrost w bio­ma­sie miał wyno­sić aż 72%! Zba­da­no oddzia­ły­wa­nie dźwię­ków na ryż, orze­chow­ca, soję i róż­ne zbo­ża. Co cie­ka­we, muzy­ka roc­ko­wa wywie­ra­ła nega­tyw­ny wpływ na wege­ta­cję roślin. Naukow­cy z Uni­wer­sy­te­tu Anna­mi­lia, w roku 1962 eks­pe­ry­men­to­wa­li z róż­ny­mi instru­men­ta­mi, m. in. z fle­tem, wio­lon­cze­lą i har­mo­nią. Oka­za­ło się, że naj­lep­sze efek­ty wyka­za­ły dźwię­ki Sonat Bacha, gene­ro­wa­ne przez wio­lon­cze­lę (popra­wa wzro­stu o 66%).