Serce między Ziemią a niebem

Jeśli czło­wiek ma duszę, nie da się jej ode­rwać od serca.(…)
Jeśli w czło­wie­ku znaj­du­je się jakaś war­tość duchowa,
któ­ra w momen­cie śmier­ci przechodzi
w ponad indy­wi­du­al­ną transcendentność,
to owa kwin­te­sen­cja jest zwią­za­na z sercem.
(…) W więk­szo­ści reli­gii ser­ce jest przekaźnikiem
mię­dzy tym, co ziem­skie i co niebieskie.

Olé M. Høystad

PRZECZYTAJ TAKŻE

Sny duchowe

Liczby w snach

W poezji i piosence nie ma chyba częściej używanego słowa na świecie niż serce. Pewną konkurencję może tu stanowić miłość. Nie zliczymy strof, pieśni, piosenek oraz innej literatury traktującej o kochaniu i zakochaniu i miłości we wszelkich jej odmianach

Poję­cia ser­ce i miłość są sobie bli­skie zna­cze­nio­wo – w pew­nym zakre­sie – bo kocha się ser­cem, a każ­dy je ma, jak gło­szą sło­wa sta­rej, zna­nej pio­sen­ki. Taka sym­bo­li­ka ser­ca wyda­je się jed­nak zawę­żo­na i spły­co­na. Bo o ile miłość łączo­na jest z ser­cem, to ser­ce ma licz­niej­sze powią­za­nia i sym­bo­li­zu­je praw­dzi­wą głę­bię zagadnień.

Patrząc na kul­tu­ry ludz­kie z per­spek­ty­wy tysię­cy lat histo­rii, a tak­że dzie­lą­cych je nie­kie­dy prze­strze­ni, dostrze­że­my jak wiel­kie i nie­zwy­kłe zna­cze­nie przy­pi­sy­wa­no ser­cu i jak powszech­ne było to zja­wi­sko, nie­za­leż­nie od miej­sca i czasu.

Ludz­ka potrze­ba mówie­nia, uze­wnętrz­nia­nia poprzez język, mowę – tego, co w środ­ku, co w uczu­ciach, spra­wia, że wła­śnie mowa jest pierw­szym wskaź­ni­kiem wszyst­kie­go, co w życiu ludzi zaj­mu­je miej­sce pocze­sne. Meta­fo­rycz­ny spo­sób posłu­gi­wa­nia się sło­wem ser­ce sygna­li­zu­je spra­wy waż­ne, budzą­ce sil­ne emo­cje, a tak­że nie­kie­dy trud­ne do wyra­że­nia. Wła­śnie wte­dy powsta­ją meta­fo­ry, któ­re bez wie­lu słów, sygna­li­zu­ją prze­kaz obra­zo­wo i dobitnie –

wprost z serca do serca

dając przede wszyst­kim upust emocjom.

I tak: • trud­ne spra­wy powo­du­ją, że ma się kamień na ser­cu, • ale ser­ce jest lek­kie, gdy brak trosk, albo gdy kamień spadł z ser­ca, • słu­cha­my gło­su ser­ca, chcąc być w zgo­dzie z samym sobą, • mówi­my pro­sto z ser­ca, albo mamy na ser­cu to, co na języ­ku, a to ozna­cza szcze­rość, • a hoj­ni i dobrzy mają wiel­kie ser­ca, • cier­pie­nie ducho­we, zawód i roz­cza­ro­wa­nie spra­wia­ją, że ser­ce pęka, jest zła­ma­ne, a napo­tka­ne zło bywa cio­sem pro­sto w ser­ce, • traf­ne argu­men­ty tra­fia­ją pro­sto do serca.

Ale tak­że waż­ne miej­sca, cen­tral­ne punk­ty to np. ser­ce mia­sta, ser­ce dżun­gli, a nawet ser­ce maszy­ny. Przy­kła­dów moż­na podać wię­cej. Wszyst­ko nie­omal pro­wa­dzi do serca.

Ser­ce bywa poru­szo­ne, upo­jo­ne, drży, trzę­sie się, gotu­je i ści­ska, wzno­si się i bywa pogrą­żo­ne, albo też jest przy­tło­czo­ne, zła­ma­ne, roz­bi­te lub pogrą­żo­ne w depre­sji – napi­sał Olé M. Høy­stad, wybit­ny nor­we­ski badacz magicz­ne­go ser­ca, któ­re – jak to okre­ślił – było od naj­daw­niej­szych cza­sów w histo­rii kul­tu­ry wiel­ką zagad­ką i tajem­ni­cą życia. Do ser­ca prze­ma­wia­ją nie tyl­ko ludzie, ale tak­że Przy­ro­da, dobro, pięk­no, praw­da, a czło­wiek bez ser­ca nie tyl­ko nic nie czu­je, ale i nie ma sumie­nia, wsty­du, jego zacho­wa­nia nie powstrzy­mu­ją zasad­ne gra­ni­ce, nie ma dla nie­go żad­nych wartości.

I rzecz cie­ka­wa, bo ser­ce z punk­tu widze­nia ana­to­mii, wyda­je się być takim samym orga­nem jak inne – oczy­wi­ście z wła­sną spe­cja­li­za­cją zadań w zespo­le maszy­ny bio­lo­gicz­nej – ale jest jed­nym z wie­lu try­bów. To

mięsień, który pompuje krew

Dla­cze­go więc ser­ce sym­bo­li­zu­je spra­wy naj­więk­szej wagi? Dla­cze­go jest czymś tak bar­dzo tajem­ni­czym, nie­zna­nym, czymś, co fascy­no­wa­ło ludzi i nada­wa­ło mu cen­tral­ne miej­sce w tra­dy­cjach kul­tu­ro­wych, w reli­giach, a tak­że w kosmo­lo­gii? Zasta­na­wia­ją­ca jest powszech­ność kul­tu ser­ca, zro­dzo­na w cza­sach archa­icz­nych. Jak zatem roz­po­wszech­niał się pogląd o nie­zwy­kłej jego roli?