Umysł poza ciałem

Twórca teorii holograficznego mózgu Karl Pribram wyznał kiedyś, że im dłużej bada ten narząd oraz jego funkcje, tym bardziej czuje, iż może istnieć coś poza nim, co odpowiada za jego aktywność i pojemność. A mózg jest w istocie skomplikowanym urządzeniem nadawczo-odbiorczym, a nie – jak chcieliby redukcjoniści – źródłem samoświadomości, a także ostatecznym repozytorium pamięci. Czy miał rację? Ginekolog i położnik z Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu w San Francisco, dr David Cheek (1912-1996) znalazł, jak się wydaje, bezpośredni dowód na istnienie poszerzonej świadomości, która występuje u dzieci już w okresie prenatalnym. W latach 50. ub.w. napisał pierwszą w historii pracę akademicką poświęconą zjawisku percepcji płodu w macicy. Jego badania udowodniły na przykład, iż maluchy pamiętają ubrania swoich matek, których to kreacji nigdy nie oglądały po urodzeniu. Poza tym rodzice, pielęgniarki i położne podkreślają silną reakcję behawioralną dzieci, zarówno w łonie matki, jak też na oddziale intensywnej terapii, na skierowany do nich w sytuacji zagrożenia życia werbalny komunikat. – Kiedyś myślałem tak jak Freud , że dzieci nie mogą nic wiedzieć, dopóki nie ukończą 3-4 lat życia – pisał dr Cheek. – Wiedziałem oczywiście o Otto Ranku , który uważał coś innego, a mianowicie, że ludzie od chwili urodzenia posiadają dużą wiedzę. Był on jednak w mniejszości. Rank odkrył, że psychoterapia trwa znacznie krócej, gdy pacjentom w hipnozie pozwoli się wspominać to, co zapamiętali z pierwszych dni po porodzie. Najnowsze ustalenia idą jeszcze dalej. Okazuje się, że płody oraz noworodki przeżywają odmienne stany świadomości, takie jak przebywanie poza ciałem (OBE), doznania bliskie śmierci (NDE), czy wspomnienia z wcześniejszych wcieleń. Tego typu odkrycia, choć zaskakujące, nawiązują do naturalnych zdolności starszych dzieci i osób dorosłych, ujawnionych w badaniach Kenetha Ringa , Stanislava Grofa , czy Iana Stevensona . Wszystkie te ustalenia potwierdzają, że dzieci posługują się aktywną psychiką już na bardzo wczesnym etapie życia, co zaprzecza teoriom zakładającym istnienie wielu ograniczeń rozwojowych w okresie prenatalnym i perinatalnym. Chociaż naukowcy zwykle uważają, że porównywanie stanów prenatalnych ze stanami dorosłymi jest niewłaściwe (wręcz antropomorficzne), podobieństwa, jakie ostatnio dostrzeżono, są po prostu uderzające. [caption id="attachment_12003" align="alignright" width="250"] Sarah Hinze - badaczka naszego duchowego pochodzenia (fot. za: https://www.facebook.com/shinze1/)[/caption] Sarah Hinze , która mówi o sobie, że jest kolekcjonerem opowieści i badaczem naszego duchowego pochodzenia przed życiem na Ziemi , skupia się na jeszcze wcześniejszym okresie ludzkiego bytowania, czyli na preegzystencji. Współpracowała z czołowymi ekspertami w dziedzinie NDE oraz psychologii prenatalnej, m.in. z dr Elisabeth Kübler-Ross oraz dr. Kennethem Ringiem . Prowadziła warsztaty, seminaria, występowała w programach radiowych i telewizyjnych w USA, Kanadzie czy Japonii. Sarah, która sama jest matką dziewięciorga dzieci, zainteresowała się tematem preegzystencji, kiedy natrafiła na dziwne opowieści maluchów o ich wcześniejszych życiach. Zebrała je potem w książce Coming From the Light: Spiritual Accounts of Life Before Birth ( Wychodząc ze światła: duchowe relacje z życia przed narodzinami , 1997). Niektóre z tych historii milionom widzów przedstawił program Sightings , amerykańskiej sieci telewizyjnej Fox, przy którego realizacji współpracowała znana dziennikarka śledcza Linda Moulton Howe . Potem badaczka opublikowała jeszcze trzy książki traktujące o życiu przedziemskim . Jak napisał dr Ring: Sarah Hinze zasługuje na uznanie za zwrócenie uwagi na „życie przed życiem” w taki sam sposób, w jaki dr Raymond Moody uczynił to w przypadku doświadczenia bliskiego śmierci w swojej przełomowej książce „Życie po życiu”. I tak jak praca dr. Moody’ego zapoczątkowała rewolucję w naszym myśleniu o możliwej egzystencji pośmiertnej, badania pani Hinze mogą doprowadzić do tego samego w przypadku pamięci poprzedzającej poród. Z kolei w książce Soul Trek: Meeting Our Children on the Way to Birth ( Wędrówka duszy: Spotykając nasze dzieci w drodze do narodzin , 1995) autorstwa Elizabeth Hallett , 184. rodziców opowiada o osobistych doświadczeniach związanych ze snami czy wizjami, w których dziecko, którego poród był dopiero oczekiwany, zapowiadało swoje przybycie, oferując konkretne wskazówki i ciepłe uczucia matce oraz ojcu. [caption id="attachment_12004" align="alignleft" width="250"] Plakat promujący dokument Sary Hinze pt. „Remembering Heaven” (2022) Fot. materiały prasowe.[/caption] Pani Hallett, z wykształcenia psycholog, wiele lat pracowała w szpitalu, a potem została nauczycielką jogi. – Moje książki zrodziły się z trwającej u mnie przez całe życie ciekawości naszych najbardziej tajemniczych doświadczeń – mówi badaczka. – Zaliczam do nich odmienne stany świadomości, kontakty przedurodzeniowe, wizje bliskie śmierci – wszelkie rodzaje komunikacji między wymiarami. Właśnie w tych sferach szukam wskazówek dotyczących ukrytej dynamiki życia… Gdy pracowała nad książką poświęconą więzi poporodowej, poznając osobiste historie rodziców, uderzył ją pewien fakt. Otóż wiele matek wspominało o tym, że ich relacja z dzieckiem rozpoczęła się na długo przed porodem. Opowiadały o odczuwanej łączności i komunikowaniu się z płodem, w niektórych relacjach utrzymując, iż dochodziło do tego nawet przed poczęciem ( sic! ). – Musiałam dowiedzieć się więcej o tym ukrytym wymiarze rodzicielstwa – wyjaśnia Elizabeth Hallett. – A fakt, że mimo wcześniejszych poronień miałam nadzieję urodzić drugie dziecko, zwiększył jeszcze moją ciekawość… Zagłębienie się w tę tajemnicę ostatecznie doprowadziło badaczkę do napisania książki Soul Trek . Uważa ona, że zjawisko to (które nazwała komunikacją przedurodzinową ) – tak jak wcześniej NDE – otwiera przed nami nowe perspektywy i rodzi wiele istotnych pytań. Najważniejsze z nich zaś brzmią: • Czy nasze nienarodzone dzieci faktycznie mogą się z nami kontaktować? • Czy przychodzą do nas z wymiaru duchowego, transcendentnego? • Czynią to losowo? A może wybierają jakąś konkretną rodzinę, matkę, ojca, by doświadczyć zaplanowanych wcześniej zdarzeń? Jak dotąd nauka podtrzymywała tezę, że żadne dziecko nie jest w stanie zapamiętać swoich narodzin, pierwszego miesiąca życia, nie mówiąc już o czasie poprzedzającym przyjście na świat. W tym względzie opierano się na danych anatomicznych, które przekonywały, iż zasadnicze znaczenie w procesach umysłowych ma ilość materii mózgowej . Nie dość rozwinięty narząd uniemożliwia po prostu uczenie się i funkcjonowanie pamięci. Obecnie wiemy jednak, że złożone procesy uczenia się i zapamiętywania rozpoczynają się już w 7 miesiącu ciąży. Dziecko wyrabia wtedy pewne nawyki, takie jak ssanie kciuka czy chwytanie. To również czas, kiedy pojawiają się pierwsze emocje oraz myśli. Bogatsi o tę wiedzę, nadal nie potrafimy niestety wyjaśnić, jak dzieci mogą zapamiętać coś, co wydarzyło się zanim rozwinął się ich mózg, a w niektórych przypadkach – o czym już nadmieniliśmy – wcześniej, nim zostały poczęte ? Jak pisze Stanislav Grof: Kiedy zbliżamy się do początków naszego życia, układ nerwowy staje się coraz bardziej niedojrzały i prymitywny, by w końcu zupełnie zniknąć. Pomimo tego istnieje wiele dowodów empirycznych potwierdzających prawdziwość wspomnień pochodzących z momentu narodzin naszego jednostkowego życia. I w innym miejscu: Jednym z najczęściej pojawiających się doświadczeń podczas holotropowych stanów świadomości (odmienne stany umysłu uzyskiwane poprzez specjalną technikę oddychania – przyp. aut.) (…) są epizody psychologicznej regresji do momentu narodzin, w trakcie których z niezwykłą intensywnością powracają emocje, doznania fizyczne, sposób ułożenia ciała i inne aspekty tego procesu. Silna reprezentacja narodzin w naszej nieświadomej psyche stanowi wielkie zaskoczenie dla psychologów, psychiatrów i neurofizjologów głównego nurtu, ponieważ poddaje w wątpliwość powszechnie przyjmowane założenia dotyczące granic ludzkiej pamięci. Jednak z dokładniejszych analiz wynika, że owe założenia są bezpodstawne i stoją w sprzeczności z faktami naukowymi. [caption id="attachment_12005" align="alignright" width="250"] Stanislav Grof (fot. A. Nosik, CC BY 3.0/Wikimedia Commons)[/caption] Czy w tym kontekście można pokusić się o wniosek, że w takich sytuacjach mamy do czynienia z transcendentnym, aktywnym także poza mózgiem, źródłem świadomości? Najnowsze badania wskazują, że może tak właśnie być. O istnieniu jakiejś formy osobowości, funkcjonującej niezależnie od powiązanych z ciałem procesów komórkowych, świadczą obserwacje dokonywane na obu krańcach ludzkiego życia. Dlaczego w tych akurat punktach? Ponieważ wówczas nie da się jeszcze (albo już) mówić o w pełni sprawnych funkcjach centralnego układu nerwowego. W wielu uzyskanych pod hipnozą relacjach pochodzących z okresu przed- i okołoporodowego, pojawiają się opisy konkretnych wydarzeń z pierwszych dwóch trymestrów ciąży, gdy ośrodkowy układ nerwowy nie jest jeszcze w pełni funkcjonalny. Znane są również wspomnienia z trzeciego trymestru, sięgające do chwili porodu, a przecież w tym czasie – o czym dobrze wiemy – rozpoczyna się dopiero mierzalna aktywność mózgu. Podczas doznań z pogranicza śmierci (NDE) wykazano z kolei, że dochodzi do rejestracji, zapamiętywania zdarzeń, co następuje w czasie, gdy wykrywalne procesy metaboliczne – łącznie z aktywnością mózgu – całkowicie ustały. W obu tych stanach możemy mówić o podobnej fenomenologii. Z tego powodu zasadna jest teza, iż transcendentne źródło reprezentujące indywidualną świadomość, istnieje przed momentem poczęcia, jak też już po śmierci człowieka. Przy czym jej aktywności nie determinuje bynajmniej poziom zaawansowania ośrodkowego układu nerwowego. Wniosek nasuwa się zatem jeden: świadomość prenatalna i świadomość stanu bliskiego śmierci mają takie same cechy. W badaniach, o jakich mowa trzeba podkreślić podstawowe znaczenie pamięci. Jest to związane z tym, iż uzyskiwane relacje nie pochodzą od płodów czy osób zmarłych, lecz od ludzi żywych, wspominających wydarzenia, do jakich doszło na różnych etapach ich egzystencji. Budząc się nad ranem pozbawieni pamięci, nie wiedzielibyśmy, kim jesteśmy, ani też, w jakiej znajdujemy się relacji ze światem. Nasze poczucie tożsamości w dużej mierze bierze się z przypominania sobie i nanizywania na sznur serii kolejnych wspomnień, które rozpoznajemy jako własne. Niestety, zjawisko pamięci nie jest dobrze poznane. Jej fizjologiczne podstawy pozostają przedmiotem dyskusji od lat 40. XX w. Obecnie istnieją trzy szkoły, różniące się między sobą w zależności od tego, gdzie zostaje przez nie zlokalizowana pamięć. Pierwsza, zwana teorią lokalną, umiejscawia ją w zidentyfikowanych strukturach ciała. Druga (nielokalna) także przypisuje jej miejsce w strukturach zidentyfikowanych, lecz zakłada, że zjawiska tego nie da się do nich zredukować. Natomiast trzecia sugeruje istnienie pamięci transcendentnej – funkcjonującej poza ciałem fizycznym. Każda z tych szkół dysponuje bogatymi danymi empirycznymi, ale nie są one na tyle rozstrzygające, by sprawę ostatecznie przesądzić. Z początku badacze tacy jak Donald Hebb i Wilder Penfield preferowali modele pamięci lokalnej, uznając, że wspomnienia są przechowywane w określonych obwodach neuronalnych. W teoriach tych przyjmuje się, że świadomość stanowi funkcję centralnego układu nerwowego, co pasuje do poglądu mechanistycznego. Niestety takie modele pamięci nie potrafią uwzględnić okresu prenatalnego i wspomnień ze stanów bliskich śmierci, kiedy to w ośrodkowym układzie nerwowym po prostu nie dochodzi do przetwarzania danych. Z kolei nielokalne modele świadomości są reprezentowane przez dwie teorie. Pierwsza z nich zasadza się na holograficznym modelu ośrodkowego układu nerwowego. Po raz pierwszy został on zaprezentowany w latach 40. XX w., dzięki badaniom Karla Lashleya , który poszukiwał engramów pamięci . Hipoteza ta zakłada, że świadomość jest dystrybuowana w mózgu raczej w formie pola . Syntezy badań Lashleya i innych naukowców w holograficzny model mózgu dokonał Karl Pribram . Ukuta przez niego teoria, wiążąca pamięć z funkcjonowaniem ośrodkowego układu nerwowego, nie może jednak stanowić wytłumaczenia istnienia świadomości w okresach, kiedy zachodzi ewidentny brak mierzalnej aktywności mózgu. Inny model pamięci nielokalnej opiera się na przekaźnikach biochemicznych. Jedna z teorii głosi, że kwas rybonukleinowy (RNA) – związek istniejący w jądrach wszystkich żywych komórek – nie tylko przenosi informację genetyczną, lecz również przekazuje pamięć. Wszechobecność RNA oznacza, że pamięć przechowywana jest w całym ciele, a więc nie tylko w centralnym układzie nerwowym. Badania Candace Pert nad neuropeptydami zwiększyły zainteresowanie tym tematem. Teorie oparte na neuroprzekaźnikach nie zajmują się jednak zjawiskami bliskimi śmierci czy doniesieniami z okresu prenatalnego, ponieważ bardzo trudno wykazać, w jaki sposób wrażenia zachowane przez niewyspecjalizowane komórki mogłyby odpowiadać za postrzeganie pozazmysłowe obecne w stanach bliskich śmierci czy w relacjach z okresu przed narodzinami. Wreszcie, niektórzy wybitni badacze, w tym Penfield pod koniec swojej kariery (1975) oraz John E. Eccles (1989), skłaniali się ku modelowi nieskrępowanemu materialnymi ograniczeniami – idei, którą odważył się zaprezentować laureat Nagrody Nobla Charles Sherrington jeszcze w latach 30. XX w., a której pochodzenie sięga myśli platońskiej. Teoria ta sugeruje, że źródło pamięci może mieć chwilową ekspresję w ciele, na przykład w mózgu, RNA lub neuropeptydach, co jednak nie odzwierciedla jego prawdziwej, transcendentnej natury. Niektórzy uznani naukowcy, w tym laureat Nagrody Nobla z dziedziny fizyki, Brian Josephson , wierzą, że idea ta zostanie potwierdzona naukowo. Wydaje się, że na obecnym etapie wiedzy jedynie ona mogłaby wyjaśnić odkrycia, jakie tu omawiamy. W rozpatrywaniu dowodów pochodzących z relacji przed- i okołoporodowych, ważne jest, aby zwrócić uwagę na fizjologiczne ograniczenia funkcjonowania mózgu, jakie w tym czasie występują. Podział komórek mózgowych płodu kończy się pomiędzy 16 a 20 tygodniem ciąży, co oznacza, że ludzie rodzą się z taką ilością neuronów, jaka będzie im służyć w całym dalszym życiu. A jednak mózg noworodka ma tylko jedną piątą wielkości mózgu dorosłego człowieka, co wynika z faktu, iż brakuje mu aksonów i dendrytów tworzących sieci synaptyczne łączące ciała komórek mózgu. A właśnie od tych miliardów połączeń międzykomórkowych zależą wyższe funkcje mózgowe. Cała ta sieć powstaje jednak dopiero po urodzeniu – nie jest obecna w okresie, o którym mowa. Na Zachodzie to obecnie nowy obszar badań – z pełnym zaangażowaniem analizuje się wspomnienia, które do tej pory odrzucano jako fantazje . I choć znajdujemy się dopiero na początku tej drogi, wiadomo już, że relacje takie mogą zaistnieć w wieku 2-3 lat, a więc gdy dzieci zaczynają mówić pełnymi zdaniami, natomiast pamięć o nich wygasa, gdy kończą 5. [caption id="attachment_12007" align="alignleft" width="250"] Graf. CCD20, Pixabay.com[/caption] Trzyipółletni Jason zaskoczył matkę mówiąc, że pamięta swoje narodziny – otóż słyszał, jak płakała i robił wszystko, by szybko wydostać się na świat. Rodzicielka zapewniła, że nigdy nie rozmawiała z nim o porodzie, ale fakty, które podał, okazały się całkowicie zgodne z prawdą. Wokół jego szyi owinęła się pępowina, a on sam był monitorowany za pomocą elektrody umieszczonej na skórze głowy. Ostatecznie z brzucha matki wydobyto go za pomocą kleszczy. Skąd mógł o tym wiedzieć? Dziewczynka mająca 3 lata i 9 miesięcy przypomniała sobie zdarzenie, które było utrzymywane w tajemnicy nawet przed jej rodziną. Zaraz po porodzie asystentka położnicza została z maluchem sama. Gdy noworodek zaczął płakać, instynktownie podała mu własną pierś, by dziecko possało przez chwilę sutek. Zanim wróciła matka, maluch zasnął. Cztery lata później, gdy asystentka opiekowała się grupą, do której należała też ta dziewczynka, zapytała, czy pamięta ona swe narodziny. Dziecko nie tylko podało dokładny opis tego, kto znajdował się przy porodzie, ale dodało także, że, gdy mamy nie było w pobliżu, ssała pierś swojej rozmówczyni! Większość relacji z wydarzeń prenatalnych to wspomnienia osób dorosłych, ujawniające się podczas terapii. Jak uważa wielu badaczy, te wczesne doznania wydają się być związane z pobytem poza ciałem. Rejestruje się zazwyczaj istnienie dwóch oddzielnych strumieni świadomości, z których jeden jest zlokalizowany w macicy, a drugi poza ciałem dziecka – i najwyraźniej również poza ciałem matki. Wirtualne przełączanie się między tymi dwoma punktami obserwacyjnymi występuje w większości analizowanych relacji. Małe dzieci wydają się tym zupełnie nie przejmować, chociaż poddane hipnozie osoby dorosłe wyrażają wobec tego zjawiska zdziwienie. – Niekiedy mam wrażenie, że znajduję się gdzieś w pokoju i staję się świadkiem tego, co się dzieje. Innym razem jestem dzieckiem i widzę wszystko z jego punktu widzenia... Zastanawiam się, jak to możliwe, że oglądam coś z punktu obserwacyjnego, który jest umiejscowiony poza dzieckiem... Stanislav Grof, David Chamberlain i David Cheek weryfikowali najwcześniejsze przeżycia, porównując je z dokumentacja medyczną, jak też z informacjami przekazanymi przez matkę, krewnych i położników. Nierzadko obejmują one dokładne opisy procedur medycznych, co do których wiedza laików jest niewielka. W jednym z opisanych przypadków wspomnienia datowano według długości tułowia, szyi i głowy płodu, które podała badana osoba, co w ultrasonografii służy do obliczania wieku płodowego. Wszystko zgadzało się w najmniejszych szczegółach! – Podczas bezpośredniego doświadczenia możemy odkryć – pisze Grof – że przeszliśmy narodziny w położeniu miednicowym, że w trakcie porodu używano kleszczy lub że narodziliśmy się z pępowiną owiniętą wokół szyi. Możemy odczuwać niepokój, biologiczną furię, fizyczny ból i podduszenie, których doświadczaliśmy podczas narodzin, a nawet rozpoznać typ znieczulenia użytego podczas porodu. Raporty z regresji hipnotycznej dowodzą również paranormalnej wiedzy na temat myśli innych osób (zwłaszcza rodziców) – myśli, dodajmy, których nigdy nie zwerbalizowano. Badane osoby przypominają sobie np. ambiwalencję matki – naprzemienną radość i złość doświadczane z powodu ciąży. Istnieje prawdopodobieństwo, że pewne informacje są przenoszone od matki do płodu przez jakieś nieznane jeszcze nauce procesy fizjologiczne, lecz trudno racjonalnie wyjaśnić, jak wspomnienia wydarzeń zachodzących poza łonem, takich jak krzyk ojca czy dyskusja kobiet na temat etycznych aspektów aborcji, mogłyby być przenoszone i rejestrowane przez niezróżnicowane jeszcze komórki. Chamberlain zebrał relacje dotyczące porodu od 10 par matka-dziecko, a następnie porównał nagrania. Młodzi ludzie w wieku ok. 16 lat, którzy nie mogli mieć świadomych wspomnień ze swoich narodzin, przekazali niezwykle precyzyjne doniesienia, które w wielu szczegółach zgadzały się z relacjami matek. Narracje te zawierały dokładne opisy, odnoszące się do pory dnia, lokalizacji, obecnych przy porodzie osób, personelu medycznego i używanych instrumentów. Raporty dotyczyły też kilku następnych dni, podając pory karmienia piersią, mieszanką modyfikowaną i wodą, układ pomieszczeń, szczegóły wypisu, a w końcu, przybycia rodziny do domu z jej nowym członkiem w beciku. Matka : Położyli ją na moim brzuchu, ale nadal przytrzymują… Jest dużo krwi... Ona płacze. Widzę pępowinę. Ręce mam przywiązane do łóżka i nie mogę jej dotknąć. Chcę, aby ją czymś owinęli. Rozmawiam z lekarzami… Myślę, że na włosy założyli mi białą czapkę. W końcu odwiązują ręce, a pielęgniarka bierze dziecko i kładzie przy moim lewym boku. Niestety nie na tyle blisko, bym mogła go dotknąć. Czuję się sfrustrowana. Mówię do mojej dziewczynki „Cześć!”... Pytam lekarza o jej wagę… Dziecko : Położyli mnie na jej brzuchu, tak jakby mnie na nią rzucili. On rozmawia z moją mamą. Wszystko wydaje się być w porządku, z nią też… Czuję, że jestem większa i cięższa. Widzę mamę, ale nie jestem przy niej. Ma coś na włosach, coś jakby lokówki czy coś takiego. Wygląda na zmęczoną, poci się. Nikt do mnie się nie zwraca. Myślę, że mówią o mnie, ale nie do mnie. Zachowują się tak, jakby wiedzieli, że tu jestem, ale jakbym ja tego nie wiedziała (...) Pielęgniarka wytarła moje ciało. Potem położyli mnie obok mamy. Nie płakała, chociaż... tak jakby. Ona pierwsza do mnie mówi. Powiedziała „Cześć!” Wydaje się, że nikt inny nie pomyślał, że jestem tu naprawdę! Potem mama rozmawiała z lekarzem i znowu mnie zabrali... Czy obserwacji tych w przypadku noworodka dokonał mózg i obecna w nim świadomość? Wielu badaczy zaryzykowałoby stwierdzenie, że ich źródło znajdowało się na zewnątrz – poza ciałem dziecka.

Umysł poza ciałem

Świadomość przed narodzinami i po śmierci (cz. II) - NŚ 02/2023

Rozbłyśnięcie światła w duszy

Nieziemska pogoda

Wojciech Chudziński

W numerze

Nieznany Świat 12/2024 (408)

Nieznany Świat 11/2024 (407)

Audiobook - Instrukcje Przebudzenia t. II (cz.5)

Witamy z powrotem!

Załóż nowe konto!

Zresetuj swoje hasło

Czy na pewno chcesz odblokować ten wpis?

Czy na pewno chcesz anulować subskrypcję?

Kolejka

Umysł poza ciałem

Świadomość przed narodzinami i po śmierci (cz. II) - NŚ 02/2023

PRZECZYTAJ TAKŻE

Rozbłyśnięcie światła w duszy

Nieziemska pogoda

Dalsza treść jest płatna

Czytaj bez ograniczeń

Wojciech Chudziński

W numerze

Nieznany Świat 12/2024 (408)

Nieznany Świat 11/2024 (407)

Audiobook - Instrukcje Przebudzenia t. II (cz.5)

Witamy z powrotem!

Załóż nowe konto!

Zresetuj swoje hasło

Czy na pewno chcesz odblokować ten wpis?

Czy na pewno chcesz anulować subskrypcję?

Kolejka